PSA NEDİR, NASIL DEĞERLENDİRİLİR ?
PSA prostat hücreleri tarafından üretilir. Kanda miktarının normalden yüksek olması kanserden şüphesi oluşturur. PSA’nın normal olduğu durumda da prostat kanseri olma ihtimali vardır. PSA, prostatitte (kanser olmadan da) yükselebilir. PSA kan testi, temel olarak şikâyeti olmayan erkeklerde prostat kanseri taranması için kullanılır. Aynı zamanda prostat kanserinin neden olabileceği belirtilere sahip erkeklerde ilk yapılan testlerin biridir.
Prostat kanseri olmayan çoğu erkekte kan PSA düzeyleri mililitrede 4 ng /ml altındadır. PSA seviyesi yükseldikçe, prostat kanseri olma olasılığı da yükselir.
Prostat kanseri geliştiğinde, PSA düzeyi genellikle 4'ün üzerindedir. Yine de, 4’ün altındaki düzeyler kanser olmadığını garanti etmez. 4'ün altında PSA düzeyi tespit edilen erkeklerin yaklaşık %15’inde biyopside prostat kanseri saptanacaktır.
PSA düzeyi 4 ile 10 arasında olanların prostat kanseri olma olasılığı 4’te 1’dir. Eğer PSA 10’un üzerinde ise, prostat kanseri olma olasılığı %50’nin üzerindedir.
Kanser aramak için prostat biyopsisi yapıp yapmamak düşünüldüğünde, tüm doktorlar aynı PSA üst sınır değerini kullanmayabilir. Bazıları PSA 4 veya daha yüksek ise önerirken, diğerleri 2,5 veya 3 gibi daha düşük düzeylerde önerebilir. Yaş, ırk ve aile öyküsü gibi diğer faktörler de bu kararı etkileyebilir.
Eğer prostat kanseri tanısı aldıysanız, PSA değeri de ayrıca yararlı olabilir.
- Prostat kanseri tanısı yeni almış erkeklerde, PSA değeri, başka testlerin (BT veya kemik taraması) gerekli olup olmadığına karar vermeye yardımcı olması için, fizik muayene sonuçları ve tümör derecesi (biyopside belirlenen) ile birlikte değerlendirilebilir.
- PSA değeri evrelemenin (kanserinizin evresine karar vermede) bir parçasıdır ve kanserinizin prostat bezine sınırlı olma olasılığını söylemeye yardımcı olabilir. Eğer PSA seviyeniz çok yüksek ise, kanserinizin prostat dışına yayılmış olması daha olasıdır. Kanser lenf nodlarına, kemiklere veya diğer organlara yayıldığında, tedavinin bazı formları (cerrahi veya radyasyon gibi) yararlı olmadığından, bu durum tedavi seçeneklerini etkileyebilir.
- PSA değerleri ayrıca tedavisi sırası ve sonrasında prostat kanserini izlemenin önemli bir parçasıdır.